Շուրջ հազար տարի առաջ Նարեկավանքում գրվում է մի ստեղծագործություն, որի պաշտամունքը աննախադեպ է համաշխարհային գրականության պատմության մեջ: Այն կարելի է համեմատել միայն սուրբ գրքերի հետ, բայց, ի տարբերություն դրանց, հեղինակը ոչ մարգարե է, ոչ առաքյալ: Սակայն գրեթե ութ հարյուր տարի Մատյանը չի ունեցել ոչ մի թարգմանություն, այդ թվում` աշխարհաբար: Դրությունը կտրուկ փոխվել է քսաներորդ դարում: